Nogmaals logomania...

Begin dit jaar kloegen we in deze kolommen de logomania van steden en gemeenten aan, in het bijzonder wat betreft de stad Mechelen. Onze voorspelling binnen enkele jaren oogt dit hopeloos oud-modisch, en kan men opnieuw beginnen, en kan er terug met gemeenschapsgeld worden gegooid is inmiddels uitgekomen: met veel bombarie (een massaspektakel op de Grote Markt in een stijl die niet zou misstaan in Noord-Korea) werd vorige week een nieuw stadslogo voor Mechelen voorgesteld. De gele bol heeft afgedaan, maar wat er in de plaats komt is niet veel beter: een blauwe bol, met een soortement paars kroontje erbovenop. Volgens de stad "straalt de ongewone vormgeving de durf van Mechelen uit, net als het moderne kleurenpalet. Het logo is flexibel en onderscheidt zich door zijn eenvoud van andere stadslogo's. Het tijdloze design garandeert een lange levensduur." Dit laatste valt te betwijfelen, binnen enkele jaren komt er weer iets nieuws, volgens de burgemeester is het immers "logisch dat een modern respecterend bedrijf regelmatig z'n logo en huisstijl vernieuwt". Binnen enkele jaren komt men gegarandeerd met een nieuw misbaksel op de proppen.

Deze grap kost de Mechelaar tienduizenden euro's: daar is er kennelijk wel geld voor!

Het is triest dat eens te meer de moderne communicatie hier op de voorgrond treedt, en de pseudo-intellectuele "creatievelingen" van de reclamebureaus het weeral voor het zeggen krijgen.
Wij blijven bij onze stelling: het enige echte, historische en bijgevolg tijdloze symbool dat een waardige voorstelling is van de stad is en blijft het officiële stadswapen! Een bekwaam graficus zou dit zonder probleem een meer actuele vormgeving kunnen geven zonder aan de heraldische elementen te raken.

Logomania

De steden en gemeenten vormen de basislaag van ons bestuurlijk systeem. Een gemeente heeft dan ook behoefte aan een duidelijke identiteit. Als symbool hiervan heeft elke gemeente het recht een wapen te voeren. Een dergelijk wapen wordt toegekend overeenkomstig de wetgeving terzake (Decreet van 27 april 2007 houdende vaststelling van het wapen en de vlag van de provincies, gemeenten en districten en de Vlaamse Gemeenschapscommissie). Deze wapens hebben een diepe historische achtergrond en zijn opgesteld volgens de strikte regels van de heraldiek.

De laatste jaren slaat de moderne communicatie echter overal toe: ook de steden en gemeenten blijven er niet van gevrijwaard. De vlotte jongens en meisjes van de moderne communicatie, die doorgaans noch van geschiedenis, noch van heraldiek veel kaas hebben gegeten, wijzen de wapens van de hand als ouderwets. Neen, logo's moeten het nu zijn!

Neem bijvoorbeeld de stad Mechelen. Het historische wapenschild werd er vervangen door een eerder nietszeggend logo met gele bol. Wat moet dit voorstellen? De Mechelaars zijn gekend als Maneblussers, maar deze gele bol doet eerder aan de zon denken. En een obligate slogan als Stad in volle vaart hoort er natuurlijk ook bij.






De omschakeling is grondig gebeurd: op alle communicatiemedia, straatnaamborden, voertuigen,.... prijkt nu de gele bol. Op de stedelijke website is er zelfs van het wapen geen spoor meer te bekennen.

Ook landelijke gemeenten blijven van dit verschijnsel niet gespaard. Momenteel heerst er in Heist-op-den-Berg een grote commotie rond de invoer van een nieuw gemeentelijk logo. De bevolking neemt het niet dat het traditioneel wapenschild met de zwaan, die symbool staat voor de gemeente, naar de achtergrond wordt gedrongen.






Veel van de moderne logo's zijn naast inhoudsloos echter ook zeer tijdsgebonden zijn: binnen enkele jaren oogt dit hopeloos oud-modisch, en kan men opnieuw beginnen, en kan er terug met gemeenschapsgeld worden gegooid: de communicatiebureaus rekenen immers stevig door om hun gebakken lucht te verkopen.

Het zou dan ook gepast zijn moest de toezichthoudende overheid (Vlaams Gewest) hier ingrijpen en de gemeenten aansporen om in hun communicatie in de eerste plaats gebruik te maken van hun officieel wapen als symbool, eerder dan de middelen van hun burgers te besteden aan holle moderne communicatie. De officiële gemeentewapens zijn van een tijdloze waarde over de eeuwen heen, en stralen de waardigheid uit die hoort bij de gemeente als officieel bestuursorgaan, in tegenstelling met de logo's die een commercieel en publicitair aspect hebben.

Een gemeente is immers geen product, en een burger geen consument!

Het is volbracht...

Het station Antwerpen-DS is niet meer. De honderdvijfendertig jaar oude muren werden zonder schroom gesloopt, waarbij een unieke kans om een degelijk stuk erfgoed te integreren in de nieuwe structuur van dit gebied verloren ging. Het had ook anders kunnen zijn, maar neen, er werd gekozen voor een moderne architectuur, wat dat ook zal mogen voorstellen.

De voormalige bundel achter het gebouw was overigens getuige van een eigenaardig spektakel. In lange rijen stonden er een soort houten kruisen opgesteld, elk gesierd met een T-shirt. Het leek wel een kerkhof. Een gepast eerbetoon aan het stervende monument? De T-shirts dragen het opschrift ARTESIS. Wat moge dit betekenen? Artesië ligt in Noord-Frankrijk, ver hier vandaan. Of wil men hier soms een Artesische put boren? De topografie van Antwerpen leent zich hier overigens helemaal niet toe.

Het antwoord moet gezocht worden in de moderne communicatie. Artesis blijkt namelijk de nieuwe naam te zijn van de Hogeschool Antwerpen, de opdrachtgever van de infame afbraakwerken, welke via de geëigende wegen van de moderne communicatie een nieuwe identiteit meende te moeten ontwikkelen, inclusief de obligate huisstijl. Sociaal, modern, levendig en bewegend zijn de nieuwe ordewoorden, maar het erfgoed, drager van cultuur en beschaving als grondslag van de vorming van de intellectueel, is niet op het eerste plan terug te vinden.

NMBS-problemen

De dienstverlening van de NMBS blijft met problemen kampen. De nieuwe dienstregeling wordt niet goed verteerd, en vertragingen en afschaffingen zijn op sommige lijnen aan de orde van de dag, hetgeen vele reizigers ergert. Het personeel is ook al niet tevreden en organiseert regelmatig vakbondsacties, tot nog meerdere ergernis van de reizigers.

Waar is dan de oorsprong van het probleem? Zou het niet nuttig zijn om eens te kijken naar het gevoerde beleid? Daar zijn inderdaad een aantal potentiële bronnen van problemen weer te vinden:

• Enerzijds is er de opsplitsing tussen NMBS (exploitatie) en Infrabel (infrastructuur), die nominaal als onafhankelijke bedrijven moeten ageren. Deze opsplitsing werd ons opgedrongen door de Europese bureaucratie, maar het moge duidelijk zijn dat deze de oorzaak is van tal van interactie- en communicatieproblemen die een efficiënte uitbating van het net in de weg staan.
  


• Anderzijds zijn er de beleidsmensen. In de tijd toen de treinen nog op tijd reden was wie aan het hoofd stond van de spoorwegmaatschappij een eerbiedwaardig iemand. Een ingenieurstitel was een absolute vereiste, hetgeen een behoorlijk intellectueel niveau garandeerde. Bovendien was deze positie de kroon op een loopbaan van minstens dertig jaar binnen de spoorwegen, zodat het hier ging over mensen met ervaring die wisten waarover ze het hadden en die verknocht waren aan hun onderneming.
  
  Maar nu zijn de tijden veranderd, met de komst van de zogenaamde managers. Er zijn er drie, respectievelijk voor de overkoepelende NMBS-holding, de NMBS-exploitatie en Infrabel. Ze zijn zeer vet betaald; geen van deze drie is echter ingenieur, ze zijn bovendien nog vrij jong en hebben vooral weinig expliciete kennis en ervaring in spoorwegaangelegenheden: zij zijn namelijk afkomstig uit totaal verschillende bedrijfssectoren of werden zelfs rechtstreeks vanuit een ministerieel kabinet in hun zetel geparachuteerd. Zij zullen kennelijk wel beslagen zijn in het managersjargon van de moderne communicatie, en in staat zijn met mooie powerpointpresentaties indruk te maken op gelijkgezinden, maar hoe kunnen zij de kennis en het inzicht hebben om te functioneren in de wel zeer typische omgeving van het spoorwegbedrijf met zijn eigen particulariteiten en specifieke cultuur? En hoe kunnen zij, zonder drager te zijn van deze cultuur, hun personeel motiveren en achter zich scharen?

De NMBS heeft een aanzienlijke maatschappelijke plicht te vervullen aangaande de mobiliteit van personen en goederen. Zij verdient het om door bekwame en ervaren ingenieurs geleid te worden, wars van partijpolitieke beïnvloeding of van modieus managerisme. Op deze manier kan zij haar taak naar behoren vervullen en bijdragen tot het algemeen welzijn. Een beschaafd land is immers ondermeer een land waar de treinen op tijd rijden.

Nogmaals de Brabançonne

Onlangs berichtten we reeds over de problematiek van het aanleren van het vaderlands lied in het onderwijs.

Ook in andere gemeenten staat dit punt ter discussie, zo bijvoorbeeld in Jette, waar de Vlaamse schepen voor onderwijs het aanleren van het vaderlands lied in de gemeentescholen afwees, met als argument "De scholen moeten zich houden aan de leerplannen en eindtermen zoals de Vlaamse Gemeenschap die oplegt"...

In deze eindtermen is inderdaad niets terug te vinden over de Brabançonne, noch voor het basisonderwijs noch voor het secundair onderwijs, noch voor het leergebied muzische vorming, noch voor het leergebied opvoeden tot burgerzin...

Men zou kunnen denken dat dit te wijten is aan een verkrampte Vlaams-nationalistische reflex, maar ook het kunnen zingen van de Vlaamse Leeuw is niet in de eindtermen terug te vinden. Er is slechts één bondige vermelding bij de eindtermen wereldoriëntatie voor het basisonderwijs, waar vermeld staat "de leerlingen kennen de erkende symbolen van de Vlaamse Gemeenschap". Wat niet betekent dat ze de Vlaamse Leeuw ook moeten kunnen zingen... Het valt overigens op dat een dergelijke eindterm betreffende het koninkrijk België ontbreekt, hetgeen een onvergeeflijk hiaat betekent.

Het ontbreken van deze aspecten in de eindtermen is een schrijnend symptoom van de algemene intellectuele verwording van het Vlaamse onderwijs, dat op deze manier nog slechts probleemjongeren, die niet eens zonder fouten kunnen schrijven, zal kunnen afleveren.

Arm Vlaanderen!

De eindtermen zijn evenwel slechts minimumdoelstellingen, het is dus niet te verantwoorden dat een school of haar inrichtende overheid zich hier achter verschuilt om af te zien van het aanleren van het vaderlands lied als element van maatschappelijke vorming en burgerzin.

Brabançonne

Op het nieuws vandaag: de gemeentescholen in Ukkel zullen voortaan de Brabançonne aanleren...

Dat dit het nieuws haalt, betekent dat het om een vrij uitzonderlijk feit gaat, en dat in veel scholen het vaderlands lied NIET meer wordt aangeleerd.

Gevolg hiervan is natuurlijk de bijna spreekwoordelijke onkunde van de Belg aangaande zijn vaderlands lied, wat onlangs op pijnlijke wijze werd geïllustreerd door de formateur Yves Leterme.

Er is echter een dieper probleem: het verwaarlozen van de fundamenten van de vaderlandslievende opvoeding leidt tot een identiteitsverlies en een gebrek aan burgerzin bij de jeugd en is ontegensprekelijk één van de dieperliggende oorzaken van het jongerenprobleem in onze maatschappij. De recente steekpartij in een Gentse school is de zoveelste illustratie van dit probleem en werpt een somber licht op de toekomst van een generatie... Het ondergraven van de nationale identiteit speelt bovendien in de kaart van diegenen die de eenheid van ons land willen ondermijnen.

Vroeger was dit anders, en stond het vaderlands lied in alle klassen als eerste op het programma, samen met (althans in het officieel onderwijs), het mooie maar thans in de vergetelheid geraakte lied der officiële school. Ook waren de portretten van onze vorsten prominent in elke school aanwezig.

Het onderwijs is echter jammer genoeg gedurende de afgelopen decennia ten prooi gevallen aan opeenvolgende hervormingen die aan het onderwijsniveau geen goed hebben gedaan. Niet alleen worden maatschappelijke basiswaarden verwaarloosd, ook de kennis moet er aan geloven en moet wijken voor allerlei soorten competenties die echter niets voorstellen zonder onderliggende basis. Vorming en kennisoverdracht maken plaats voor de holle wereld van de moderne communicatie. De theoretische en praktische basis die de leerlingen bijgebracht wordt gaat erop achteruit: leerlingen kunnen zo bijvoorbeeld vaak niet meer zonder fouten schrijven. Het onderwijs brengt aldus geen jonge intellectuelen meer voort, maar potentiële probleemjongeren. Een dergelijke verspilling van menselijk kapitaal zal nefaste gevolgen hebben voor onze samenleving en vormt op termijn een bedreiging voor onze beschaving zelve.

Behept

Vele jaren geleden kregen wij de eerste cursussen van de ingenieursvorming, waarbij uitgebreid aandacht besteed werd aan een aspect dat een ingenieur (en ieder ander persoon!) nooit uit het oog mag verliezen: de meetfouten. Dit werd ons diets gemaakt met volgende zinnetje:

Elk meetproces is behept met fouten

Dit was de eerste en één van de enige malen dat ik met het zeldzame maar leuke woordje behept werd geconfronteerd. En nu, jaren later, ben ik dit zinnetje en zijn fundamentele inhoud nog steeds niet vergeten!
De dag van vandaag echter is het onderwijs sterk geëvolueerd. Men spreekt niet meer van vorming, maar van opleiding, kennissen moeten plaats ruimen voor competenties, en de inhoud van de cursussen (die niet meer cursussen, maar opleidingsonderdelen heten) werd aangepast volgens de eisen van de moderne communicatie. Dit betekent ondermeer dat het taalgebruik moet aangepast worden aan de doelgroep en dat een minder frequent gebruikt woord als behept niet meer welkom is. Voortaan staat er de tekst Geen enkel meetproces is vrij van fouten.
Inhoudelijk komt dit natuurlijk op hetzelfde neer, maar men kan met zekerheid zeggen dat binnen twintig jaar weinig studenten zich nog dit zinnetje perfect zullen kunnen herinneren!
Eens te meer gaat de moderne communicatie aan haar doel voorbij!

Schoenen voor de doelgroep

Laatste post voor nu, morgen vakantietijd! Voor mij betekent dit: rondzwerven in de Schotse Hooglanden, ver van alles af, in de natuur, en een beetje afkicken van de taluw!


Voor zo een exploot heeft men natuurlijk in de eerste plaats goed schoeisel nodig. Begin dit jaar diende ik mij een nieuw paar aan te schaffen, en heb een zeer goed product gevonden in de Meindl Army Pro. Deze schoenen zijn bijna perfect te noemen: degelijk Europees fabrikaat, comfortabel, geen last van bleinen, zeer goede steun door de hoge schacht (de hoogste van alle gangbare trekkingschoenen!), behoorlijk waterdicht zodat beken tot ruim 20 cm diep met droge voeten doorwaad kunnen worden, uitvoering in glad zwart leer, dus gemakkelijker te onderhouden dan schoenen die uit meerdere materies en kleuren bestaan. Ik kan hem dan ook aan alle wandelaars aanbevelen.


Wie heden te dage informatie over een product wil vinden, zal meestal in eerste instantie op de webstek van de fabrikant gaan kijken. Bizar genoeg is dit model daar hoegenaamd niet terug te vinden, alhoewel het nog wel degelijk in productie is en zelfs één van de meest succesvolle modellen uitmaakt.

Dit is duidelijk een voorbeeld van doelgroepfetisjisme en doelgroepmarketing: het productaanbod op de site wordt gericht op een bepaalde doelgroep (het zogenaamde vrijetijdssegment). Modellen in zwart leder, ook al gaat het om vergelijkbare schoenen, worden echter aan de beschouwde doelgroep ontzegd!

Idealiter zou een vrije en open markteconomie de vrijheid van keuze moeten inhouden voor de klant ("klant is koning"), maar door de doelgroepmarketing wordt deze in een vakje geplaatst waar hij slechts toegang heeft tot de producten die door derden voor hem best geschikt worden geacht en deze mag "consumeren". De klant die op zoek is naar bijvoorbeeld een zwarte schoen (omdat hij van deze kleur houdt, omwille van het gemakkelijkere onderhoud of voor om het even welke rationele of irrationele reden) vindt niet onmiddellijk zijn gading.
De klant is geen klant ("customer") meer, maar verwordt tot consument ("consumer"), een begrip waar hier later nog zal worden op teruggekomen.

Gelukkig vindt men met niet te veel moeite wel speciaalzaken die deze schoenen wel verdelen - wie het schoentje past trekke het aan!

"Moderne communicatie"

Al eens gemerkt hoeveel er in onze hedendaagse maatschappij wordt gecommuniceerd? Het gaat hier echter niet enkel over verspreiding en uitwisseling van informatie (hetgeen in feite de kern zou moeten inhouden van het begrip communicatie!), maar om de moderne communicatie zoals beoefend door regeringen, politieke partijen, bedrijven, en de pers.
Het begrip moderne communicatie in deze context heeft niets te maken met technologische communicatiemiddelen zoals gsm, wifi, satellieten en dergelijke, het is op te vatten als een inhoudelijk begrip, een bepaald type communicatie.
De vader van de moderne communicatie was de beruchte Nazi-propagandaminister Dr. Joseph Goebbels. Op subtiele wijze gebruikt zij de technieken van de propaganda om informatie te manipuleren en de gewenste interpretatie te veroorzaken.
Bijkomende kenmerken van de moderne communicatie zijn onder andere:

• De monopolisering en professionalisering van de communicatiekanalen, die zich onder meer uit in het fenomeen van de woordvoerders. Elke zichzelf respecterende organisatie heeft tegenwoordig wel zo iemand in dienst, langs wie alle communicatie moet passeren, en voor wie de verpakking en duiding van de informatie meer belang heeft dan de feitelijke inhoud. De woordvoerders worden meestal niet gehinderd door effectieve diepgaande kennis over de materie waarover zij communiceren. Het communicatiemonopolie van de woordvoerders beperkt de verspreiding van elke informatie die niet het officieel standpunt weergeeft, onafhankelijk van het feit of dit standpunt al dan niet de waarheid weergeeft.
  
• De gerichte benadering van informatie naar de doelgroep toe. Vanuit een goedbedoelde efficiëntiemaatregel om de toehoorder de meest interessante informatie aan te bieden, is deze maatregel ontaard in een doelgroepfetisjisme dat er eerder op gericht is om informatie te beperken en aan bepaalde groepen te ontzeggen. De informatierecipiënt wordt een informatieconsument die slechts de hem voorgezette hapklare brokjes mag slikken. Een trieste situatie voor de intellectueel aan wie aldus een brede toegang tot informatie ter ontwikkeling van een brede visie terzake wordt ontzegd. Op te merken valt overigens dat het definiëren van doelgroepen in zich een inherente discriminatie inhoudt.

Gelukkig bieden een aantal van de hedendaagse communicatiekanalen zoals deze blogs de gelegenheid aan intellectuelen om op een vrije en onbevangen wijze informatie uit te wisselen en aldus aan de greep van de moderne communicatie te ontsnappen!